ISITMA SİSTEMLERİ
Isıtma sistemleri, kullanım mekanlarının istenen sıcaklıkta tutulabilmesi için iç ortamdan dış ortama çevreye olan ısı kaybının karşılanması prensibi ile çalışan sistemlerdir. Merkezi ve lokal (bölgesel) olarak iki ana başlıkta toplanabilir.
Isıtma Soğutma Sistemleri
MERKEZİ ISITMA
Merkezi ısıtma, genel olarak, soğuk iklimlerdeki özel apartman veya kamu binalarında kullanılır. Sistem, kullanılacak akışkanı (su, hava veya buharı) ısıtmak için merkezi kazan veya ısıtıcı, ısıtılmış akışkanın dağıtımı içinboru tesisatı ve ısıyı ortam havasına transfer etmek için radyatörleri içerir. Radyatör burada, ısıyı ortama konveksiyon (taşınım) yolu ile ileten bir ısı eşanjörüdür. Radyatör isminin,radyasyon (ışıma) yolu ile yapılan ısı transferi ile bir ilgisi yoktur. Genelde binalarda radyatörler duvarlara monte edilir, fakat radyatör kullanılmadan özel boruların zemin altına gömme yapılması ile zeminden ısıtma yapılan merkezi ısıtma tesisatları da mevcuttur.
Tüm sistemler, bütün radyatörlere ısının ulaşmasını sağlamak için sistemde suyu sirküle ettiren bir pompaya sahiptir. Sıcak su, genellikle bir su deposu içinde saklanan sıcak kullanım suyu sağlamak için başka bir ısı eşanjörünü beslemek içinde kullanılır.
Hava kullanılan ısıtma sistemlerinde, hava kanal sistemleri boyunca dolaştırılır. Kanal sistemleri, soğutma ve klima içinde kullanılabilir ve havayı filtrelerden geçirerek temizleyebilir.
Isıtma elemanları (radyatör veya kanallar) , odanın en soğuk bölgesine (daha doğru bir ifade ile ısı kaybının en fazla olduğu bölüme) yerleştirilmelidir. Bu bölümlerde genel olarak pencere altlarıdır. Buradanda anlaşılacağı gibi, ısıtma sistemlerinin asıl amacı ortamı/binayı istenen sıcaklıkta tutmak, yani dış ortama olan ısı kaybını karşılamaktır. Yani ısıtma sistemlerinin verimli olabilmesi için kayıpları önlemek yani iyi bir yalıtım yapmakda şarttır.
LOKAL ISITMA
Lokal ısıtma sistemleri de genel olarak merkezi ısıtma ile aynı prensipleri taşır. Fakat burada kullanıcılar binalarını ortak (merkezi) bir sistemden değil bireysel olarak ısıtırlar. Burada merkezi ısıtmada olduğu gibi, sıcak sulu ısıtma sistemleri kullanılabilir. Bu durumda kullanıcılar kendi dairelerindeki radyatörleri ısıtmak için kombi veya kat kaloriferi adı verilen ısıtma cihazlarını kullanırlar. Bu cihazlar kazanlardan daha küçük kapasiteli ve kompakt cihazlardır. Genellikle sirkülasyon pompaları cihazın üzerinde olur. Bundan başka, klima (sıcak hava konveksiyonu), sobalar (katı yakıtlı, elektrikli veya gazyağı gibi sıvı yakıtlı) ve Şömine gibi bireysel ısınma gereçleri de günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
SOĞUTMA SİSTEMLERİ
İklimlendirme terimi çoğunlukla soğutma ve iç havanın ısı konforu için neminin alınması, çoğunlukla soğutma yapılarak, işlemlerine atfedilir.Daha geniş bir anlamda, terim HVAC, ısıtma, soğutma ve havalandırma veya havanın durumunu iyileştirmek için dezenfeksiyon işlemleri için de kullanılır. Bir klima (AC veya Kuzey Amerika İngilizcesinde A/C, İngiliz ve Avustralya İngilizcesinde aircon) bir soğutma çevrimi kullanarak, çoğunlukla binalardaki ve taşıma araçlarındaki konfor için ortamdaki ısıyı çeken, bir aygıt, bir sistem veya bir mekanizmadır.
Soğutucu iklimlendirme cihazları genellikle sistem tarafından işlenen havanın nemini azaltır.Görece soğuk(çiğ sıcaklığının altı) evaporator(buharlaştırıcı) boruları işlenen havadan aldığı su buharını yoğunlaştırır,(buz gibi bir içeceğin şişesinin dışında suyun yoğunlaşması gibi), suyu bir kanala gönderir ve su buharını soğutulan alandan alarak, bağıl nemi düşürür.İnsanlar, deriden terlemenin doğal buharlaşmasıyla doğal serinlemeyi sağlamak için terlediklerinden, daha kuru hava(bir noktaya kadar) sağlanan konforu arttırır.İnsanın rahatlığı için klima, yaşanılan yerde, %40-60 bağıl nem yaratıcak şekilde tasarlanmıştır.Perakende yemek satış kuruluşlarındaki büyük, açık dondurucular yüksek verimli hava nem giderme üniteleri olarak çalışırlar.
Taşınabilir klimalar veya taşınabilir A/C bir evin veya ofisin içinde kolaylıkla taşınabilen tekerlekli bir klimadır.Günümüzde yaklaşık 6000’den 60000 BTU/h’a(1800’den 4100W çıkış) ve elektrikli ısıtıcılı veya ısıtıcısız olan çeşitleri mevcuttur.Taşınabilir klimaların split ve boru olmak üzere iki çeşidi vardır:
Split bir sistem esnek borularla dış üniteye bağlı tekerlekli bir iç üniteye sahiptir, sabit split sistemlere benzer.
Boru sistemleri ise Havadan havaya ve Monoblok hava kanallarıyla dış havaya bağlanmışlardır.Tüm soğutma sistemlerinin bir özelliği de bir kompresör kullanmanın su üretmesidir.”Monoblok” versiyon suyu bir kovada veya tepside toplar ve dolduğunda durur. Havadan havaya versiyon, ise suyu yeniden buharlaştırır ve bunu bir hortumla attığından akış sürekli olur.
Tek bir kanal, kondenseri soğutmak için odanın dışından hava çeker.Daha sonra bu hava dışarıdaki veya diğer odalardaki sıcak hava ile değiştirilir, bu yüzden verim düşer.Bununla birlikte çağdaş üniteler 1’e 3 oranında çalışırlar; yani 3kw’lık bir soğutma için 1 kw enerji kullanılır.
Taşınabilir klimalar arabalarda veya evlerde kullanılanlara benzer şekilde ısı değişimi için havayı kullanan kompresör bazlı soğutkan sistemlerdir.Böyle sistemlerde hava sğutuldukça nemi de azalır.
Yaklaşık olarak, 37 metre karelik bir alan 12000 BTU/h’le soğutulabilir(12000 BTU/h bir tonluk hava soğutmaya eşittir).Bununla birlikte Toplam ısı yükünü etkileyen diğer faktörleri de göz önünde bulundurmamız gerekmektedir.